Çevrimkaya kalesi bilmecesi sürüyor

Muratlı’nın Çevrimkaya Mahallesi’ndeki 1. Derecede Arkeolojik Sit olan Çevrimkaya Kalesi’nin sit korumasının bir taş ocağı firmasının talebi sonrası kaldırılması ile ilgili kararın mahkemece iptal edilmesinin ardından tartışmalar yeniden alevlendi.

Tekirdağ Müze Müdürlüğü’nün 1970’li yıllarda alanda yapılan yasal define kazısı sırasında çıkan tarihi eserlerin ardından kazı durdurulup alan ‘Helenistik döneme ait nadir kalelerden birisi’ notu ile arkeolojik sit ilan edilmişti. Edirne Koruma Kurulu’nun da 1. Derece Arkeolojik Sit ilan ettiği alanda o tarihten itibaren hiç arkeolojik çalışma yapılmadı.
Alanın yeniden tartışılmaya başlaması, yakınlarına açılan bir taş ocağının ardından gündeme geldi. Taş ocağı firması, alanın tescili sırasında yapılan parselasyon hatasını da kullanarak Çevrimkaya’nın bir kale kalıntısı değil ‘Kaya’ olduğunu ileri sürerek; Edirne Kültür Varlıklarını Koruma Kurulu’ndan sit kararının kaldırılmasını talep etti.
Trakya Üniversitesi Sanat Tarihi Bölümü’nden Prof. Dr. Engin Beksaç tarafından hazırlanan rapor, alanın bir kale kalıntısı değil; doğal kaya olduğu yönündeydi. Şirketin bu raporla birlikte sit kararının kaldırılması talebiyle Edirne Kültür Varlıklarını Koruma Kurulu’na yaptığı müracaat sonrası uzmanlar tarafından yapılan inceleme ile Beksaç'ın raporunun tam aksine bölgenin bir kale kalıntısı olduğu dile getirildi.

   Bu rapor ile sit korumasının devamına karar verildi. Bahse konu firmanın bu karara Kültür Varlıkları Yüksek Koruma Kurulu'nda itirazı sonrası bu kez de alanla ilgili sit şerhinin kaldırılması kararı çıktı.
                Bu karara Tekirdağ Eski Müze Müdürü ve Tekirdağ Kültürel ve Doğal Varlıkları Koruma Derneği Başkanı olan Mehmet Akif Işın tarafından itiraz edilerek iptal davası açıldı. Tekirdağ İdare Mahkemesi’ne açılan dava sürecinde yapılan bilirkişi keşfi sonrası hazırlanan raporda arkeoloji yazısına ‘Çevrimkaya Kalesi’ olarak giren yer, arkeolojik değerler çerçevesinde ‘Korunması Gereken Kültür Varlığıdır’ denildi.
                Alanda bulunan parçaların Ortaçağ’ı işaret etmesinin bu yerin kesinlikle antik yerleşim yeri olduğunu kanıtladığı bildirildi. Bilirkişi raporunda; yalnız bölgenin bir kale olmadığı görüşü de ifade edildi.
                Raporu hükme esas alacak nitelikte bulan mahkeme heyeti, 1. Derece Arkeolojik Sit kararı bulunan Çevrimkaya Kalesi’nin kale özelliği taşımadığı için kale olarak tescil kaydını kaldırırken, alandaki arkeolojik buluntulara dikkat çekerek; arkeolojik sit alanı şerhinin de hukuka uygun olmadığına karar verdi.
                Mahkemenin kararını yorumlayan Tekirdağ Eski Müze Müdürü Mehmet Akif Işın, kararın son derece olumlu olduğunu kaydederek, “Çevrimkaya Kalesi denilen alanın kale olup olmadığına dönük tartışmalarda alanın arkeolojik bir alan olduğu kanıtlandı. Kazı yapıldığında kale olduğu da ortaya çıkacak. Şimdi bu mahkeme kararından sonra ‘Burada hiçbir arkeolojik buluntu yok’ raporu verenler ne düşünüyor merak ediyorum” dedi.
                Taş ocağı şirketinin Trakya Üniversitesi’ne alanla ilgili bir rapor talebinde bulunduğunun mahkeme kararında yer aldığını ifade eden Mehmet Akif Işın, “Üniversite alanı olmadığı halde sanat tarihçisi Engin Beksaç görevlendiriliyor. Üniversiteye Beksaç’ın rektörlüğün görevlendirmesi ile mi bu raporu hazırladığını ve neden klasik arkeolojinin konusu olan bir alana sanat tarihçi görevlendirildiğini sordum iki aydır yanıt verilmedi. Bunlar korumacı değil. Ortada bir kumpas olduğunu düşünüyorum ve üniversite de bu kumpasın içinde” iddialarında bulundu.
                Trakya Üniversitesi’nden Prof. Dr. Engin Beksaç ise, mahkemenin de alanın kale olmadığını onaylandığını dile getirerek; kararı veren hâkimin yetkisinin dışına çıktığını da öne sürdü. Kararın istinaf mahkemesine götürüleceği öğrenildi.