84 yıl önce bugün

Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Muratlı İlçe Kadın Kolları Başkanı ve Belediye Meclis Üyesi Aday Adayı Kıymet Onur, kadınlara seçme ve seçilme hakkının verilişinin 84. yılını kutladı.

CHP’li Başkan Kıymet Onur tarafından yapılan yazılı açıklamada; “Bugün 5 Aralık Kadın Hakları Günü. Bugün, Atatürk devrimlerinin en önemlilerinden birisinin, kadınlara seçme ve seçilme hakkı tanınmasının yıldönümü. 5 Aralık 1934’te Anayasa ve Seçim Kanunu’nda yapılan yasa değişikliği ile kadınların ilk kez oy kullanmasının ve aday olabilmesinin önü açıldı. Türkiye, Fransa ve İtalya’dan 11 yıl, Romanya’dan 12 yıl, Bulgaristan’dan 13 yıl, Belçika’dan 14 yıl, İsviçre’den ise 36 yıl önce kadınlarımıza seçme ve seçilme hakkı tanımıştır. 5 Aralık 1934’te Mustafa Kemal Atatürk, bir kez daha tüm dünyaya örnek olacak bir karara öncülük ederek; kadınların siyasi hayatta seçme ve seçilme hakkı için harekete geçerek, tam 84 yıl önce en demokratik haklarına kavuşturdu. Mustafa Kemal Atatürk, 1925’te Kastamonu’da yaptığı konuşmada şöyle der: ‘Toplumu kalkındırmak istiyorsak, izlememiz gereken daha emin ve daha etkili bir yol vardır. O da Türk kadınını çalışmalarımıza ortak etmek, hayatımızı onunla birlikte yürütmek, kadının, bilimsel, toplumsal ve ekonomik hayatta erkeğin ortağı, arkadaşı, yardımcısı ve koruyucusu yapma yoludur.’ Bu konuşma ile kadın-erkek eşitliği ilkesini açıkça ortaya koyan Atatürk, Birleşmiş Milletlerin 20 yıl sonra kabul ettiği Evrensel İnsan Hakları Bildirgesi’nden çok daha önce dile getirmiştir. 1930 yılından itibaren çıkarılan bir dizi yasa ile önce belediye seçimlerine katılma, sonra köylerde muhtar olma, ihtiyar meclislerine seçilme ve en son milletvekili seçme ve seçilme hakları verilmiştir. Kadınlarımızın belediye seçimlerinde seçme ve aday olma hakkı, 3 Nisan 1930’da Belediye Kanunu’nun kabul edilmesiyle tanındı. Bu seçimde şehir meclislerine girebilen ilk kadınlarımız İzmir’de Hasane Nalan ve Benal Nevzat; İstanbul’da Rana Sani Yaver, Seniye İsmail, Ayşe Remzi, Nakiye ve Latife Bekir hanımlardı. 26 Ekim 1933 tarihli ve 2329 sayılı kanunun çıkarılmasıyla; kadınların köy muhtar ve heyetlerine seçilme hakkı tanındı. Aydın’ın Çine ilçesine bağlı Demirdere Köyü’nde Gül Esin, Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk kadın muhtarı oldu. 1923 yılında Nezihe Muhiddin önderliğinde ilk kadın partisi Kadınlar Halk Fırkası’nı kurma girişimi ‘Türk Kadınlar Birliği’ adlı derneğe dönüşmesi ile sonuçlanmıştı. 1924 Anayasası hazırlanırken, TBMM genel kurulunda bu hakların yalnızca erkeklere tanınması fikri ağır bastı. Gerekli yasal değişiklik 1934 yılında Başbakan İsmet İnönü ve 191 milletvekilinin sunduğu Anayasa ve Seçim Kanunu’nda değişiklik yapılmasını öngören yasa önerisi sonucu gerçekleşti. Kadınların ilk kez oy kullandığı ve aday olabildiği TBMM V. Dönem Seçimleri, 8 Şubat 1935’te yapıldı. 17 kadın milletvekili ilk kez TBMM’ye girdi. Ara seçimde bu sayı 18’e çıktı. Bu oran Cumhuriyet tarihinde kadınların TBMM’de en yüksek temsil oranlarından birisiydi. Türkiye’de nüfusun yarısını kadınların oluşturmasına rağmen, ülkemizde yapılan 2014 yılı yerel ve 2015 yılı genel seçimlerinde seçilmiş kadınlarımızın % 14’ü milletvekilliğine, % 10,7’si belediye meclis üyeliğine, % 4,3’ü il genel meclis üyeliğine, % 3’ü belediye başkanlığına ve % 1,2’si muhtarlıklara seçilmişlerdir. Toplumsal cinsiyet eşitliğinin okul öncesi eğitimden başlayarak, çocuklarımızın eğitim ve öğretim hayatında, toplumun tümünde, kurum ve kuruluşlarda hayata geçirilmesi ülkemizin ilerlemesi açısından zorunludur. Biz nüfusun yarısıyız. 5 Aralık 1934 yılında Mustafa Kemal Atatürk’ün yaktığı bu meşaleyi bir adım öne götürmek ve ilerletmek adına; nüfusun yarısını oluşturan kadınların ülkemizin karar alma mekanizmalarında ve mecliste eşit sayıda yer almasını istiyoruz. Seçme ve seçilme hakkımızın 84. yılında, yaşam tarzımıza, kadın-erkek eşitliğine, geleceğimize, Cumhuriyetimize sahip çıkmak için, adalet için, özgürlük için, demokrasi için, barış için, eşitlik için ve bu ülkenin geleceği için tüm renklerimizle umut olmaya geliyoruz” ifadelerine yer verildi.

Yayınlanma Tarihi : 5/12/2018 01:00
Okunma Sayısı : 2040